Unikalna kuchnia litewska
Kuchnia litewska swoje początki nawiązuje do rolnictwa oraz warunków naturalnych – bogactwo lasów i zwierzyny. Do XIX wieku rozwijały się dwie odmiany kuchni – wiejska i dworska. Dodatkowo dochodziły kulinarne wpływy kuchni innych narodów zamieszkujących obszar kraju np. Tatarów, Polaków, czy Karaimów. Ciężka praca fizyczna Litwinów oraz panujący surowy klimat na obszarze Litwy przyczynił się do gotowania tłustych, sycących i dosyć ciężkostrawnych potraw. Taka kuchnia skłania do konieczności spożywania większej ilość alkoholu, aby moc łatwiej strawić tłuszcze, dlatego też na Litwa słynie z bogatego wachlarza trunków, szczególnie na bazie ziołowej.
Pomimo faktu, iż Litwa jest stosunkowo niewielkim krajem, to jej kuchnia może się znacznie różnić w poszczególnych jej regionach. Wyjątkowa kuchnia jest na obszarze Żmudzi. Mieszkańcy tutejszego rejonu jadają różnego rodzaju kasze w tym mieszanki z warzywami oraz przyrządzają „kastinys” – danie z utartej śmietany z masłem i dodanymi do tego przyprawami. Potrawa ta najczęściej była podawana w czasie postu oraz wyczerpujących prac na polu. Dodatkowo Żmudzini przyrządzają doskonałe potrawy z ziemniaków, a także nabiału.
Również Dzukowie w swoim menu jako pierwsze stawiają na kasze, tym bardziej, iż gryka doskonale rośnie na tamtejszych glebach. Dodatkowo pieką znakomite ciasta oraz specjalizują się w przygotowywaniu grzybów na rozmaite sposoby. Natomiast mieszkańcy Auksztoty słyną z przyrządzania potraw mącznych oraz potraw z ryb słodkowodnych. Rejon ten może poszczycić się swoim najlepszym piwem, gdyż w Ucianie i w Poniewieżu znajdują się dwa największe zespoły browarnicze na Litwie.
Mieszkańcy Suwalszczyzny wyróżniają się jako mistrzowie wędliniarstwa. To właśnie tu robiony jest słynny „skilandis” czyli kindziuk. Jest to szczególny gatunek wędliny, która wyrabiana jest według ścisłej receptury. Polega ona na posiekaniu mięsa wieprzowego i umieszczeniu go w wyczyszczonym świńskim żołądku, po czym zostaje poddane suszeniu i wędzeniu. Gotowa wędlina jest twarda, o wyraźnym, lekko kwaskowatym i pieprznym smaku, która najczęściej ma kształt dużej, ciemnej kuli. Ten litewski wyrób podaje się cieniutko pokrojony, najczęściej z czarnym chlebem. W 2010 roku Komisja Europejska wpisała kindziuk na listę „Gwarantowanej Tradycyjnej Specjalności”.
Natomiast na terenie całej Litwy można zjeść wiele specjałów, które nie mają swojej regionalizacji. Do takich należy m.in. chleb litewski, który jest najważniejszy na litewskim stole. Jest on pieczony według specjalnej receptury i mieszanki mąk żytniej i pszennej. Dodatkowo można wzbogacić go kminkiem, czy tatarakiem. Ten ciemny, aromatyczny, o lekko kwaśnym smaku wypiek jest jednym z najbardziej znanych symboli Litwy. Wileńscy piekarze wyrabiają aż 15 gatunków takiego chleba.
Również do takich kulinarnych litewskich symboli można zaliczyć kibiny. Są to duże pierogi z ciasta drożdżowego w kształcie półksiężyca, nadziewane siekanym farszem z baraniny lub wołowiny. Jest to bardzo popularnie danie na Litwie, które tak naprawdę wywodzi się z kuchni karaimskiej. W związku z tym, że Karaimowie mieszkają nie tylko na Krymie, ale i również na Litwie (dokładniej w Trokach), to spowodowało, że rozsławili także i tu swoje rodzime kibiny. Nie ma tradycyjnego napoju, z którym można podawać te potrawę, leczy przyjęło się, że najlepiej kibiny smakują z gorącym bulionem, kwasem chlebowym lub po prostu herbatą. Bardzo dobre tradycyjne litewskie kibiny można również spróbować w Restauracji „Korona” w Augustowie.
Jako drugim królującym daniem na Litwie są cepeliny, czyli polskie „kartacze”. Są to duże pyzy z tartych, surowych ziemniaków nadziewane wieprzowym mięsem mielonym. Najbardziej popularne są te tradycyjne podawane ze skwarkami. Pomimo tego, iż cepeliny przybyły na Litwę z innych krajów, to bez wątpienia można je traktować, jako jedno z tradycyjnych litewskich dań.
Inną potrawą przyrządzaną z ziemniaków jest babka ziemniaczana oraz kiszka ziemniaczana. Ta pierwsza, po litewsku zwana „kugelis” przyrządzana jest ze startych, surowych ziemniaków wymieszanych ze skwarkami. Zapiekana jest w piekarniku, najlepiej w tradycyjnej glinianej formie, aby wydobyć jej niepowtarzalny smak. Danie to przybyło na Litwę z kuchni niemieckiej. Podobnie powstaje kiszka „vedarai” – faszeruje się jelito wieprzowe tartymi ziemniakami z dodatkiem boczku, cebulki i przypraw.
Mówiąc o kuchni litewskiej, obowiązkowo należy wspomnieć o kołdunach. Są to małe lub średniej wielkości pierożki. U nas w Polsce znane, jako „uszka” . Ciasto na kołduny wyrabiane jest z mąki, wody, jajek i niewielkiej ilości masła. Klasycznym nadzieniem jest siekana wołowina, cebula i przyprawy, ale farsz może być również z innych mies, czy grzybów. Najczęściej kołduny są gotowane w w wodzie, ale można również smażyć je w głębokim tłuszczu na chrupko. Podawane są zazwyczaj w towarzystwie rosołu, barszczu, jak również jako samodzielne danie.
Oryginalnym daniem serwowanym na Litwie są czebureki. Są to nadziewane mięsem mielonym placki, przygotowywane z przaśnego ciasto (woda, maka, sól), smażone w głębokim tłuszczu. Z wyglądu przypominają lekko spłaszczone pierogi. Obecnie powstało wiele modyfikacji tradycyjnych czebureków, gdyż nadzienie może być z sera, ziemniaków, a nawet grzybów lub kapusty. Mimo tego, że potrawa ta nie pochodzi z tradycyjnej litewskiej kuchni, to jest bardzo popularna jako tamtejszy fast-food.
Mniej popularnym serwowanym na co dzień specjałem jest chłodnik litewski. Sytuacja zmienia się, kiedy przychodzi lato – wtedy większość osób zajada się tą pyszną, chłodną zupą. Przygotowywana jest ona z buraków lub botwiny, kwaśnego mleka lub kefiru z dodatkiem świeżych ogórków, śmietany i kopru. Dodatkowo do zupy można podawać ugotowane ziemniaki.
Litwini zyskali popularność dzięki wyrobom różnego rodzaju serów. Sery litewskie mogą być białe, żółte, suszone lub wędzone. Słynny jest także ser jabłkowy, czyli rodzaj słodkiego przetworu. Wbrew pozorom nie ma nic wspólnego z „prawdziwym” serem – produktem mleczarskim, lecz metoda jego wyrabiania jest bardzo zbliżona oraz jego końcowy kształt. Przygotowuje się go poprzez smażenie przecieru jabłkowego z miodem lub cukrem. Gotowy wyrób ma zwartą i twardą konsystencję, dlatego też krojony jest zazwyczaj na plasterki.